Na początku listopada 1918 r. otrzymał 14 dni urlopu i już nie wrócił do swojej formacji. Natychmiast włączył się w niepodległościowe działania na terenie Kaźmierza i okolicy, wykorzystując zdobyte umiejętności i doświadczenia wojskowe. 12.11.1918 r. został mianowany pełnomocnikiem Rady Robotników i Żołnierzy w Komisariacie Obwodowym w Kaźmierzu. Franciszek Przybylski z grupą ochotników z Kaźmierza zgłosił się do Biura Werbunkowego w Szamotułach. 29.12.1918 r. wyruszyli do Grzebieniska, rozbrajając mieszkających tam Niemców w celu zdobycia broni. Wypad zakończył się pomyślnie. Powrót nastąpił tego samego dnia późnym wieczorem. Nazajutrz, tj. 30.12.1918 r., z polecenia władz powstańczych w Szamotułach rozpoczął organizację oddziałów zbrojnych ze zgłaszających się ochotników, wśród których byli również mieszkańcy Kaźmierza i okolicy. 4 i 5 stycznia 1919 r. wyruszyła z Szamotuł zbrojna załoga licząca 60 ochotników na pomoc walczącym powstańcom w Czarnkowie. Po zdobyciu Czarnkowa załoga szamotulska pod dowództwem Franciszka Przybylskiego walczyła na odcinku Pijanówko i Ciszkowo, a następnie po otrzymaniu posiłków z Szamotuł krwawe boje toczyła na linii Gulcz, Rosko oraz w rejonie Wielenia. Ciężkie walki trwały 3 i 4.02.1919 r. pod Wrzeszczyną z udziałem 1 Kompanii Szamotulskiej, którą dowodził Franciszek Przybylski. W wyniku zwycięstwa powstańcy zdobyli 11 CKM-ów (ciężkich karabinów maszynowych), 2 kuchnie polowe, wozy przykuchenne, większą ilość amunicji. Do niewoli wzięto 21 jeńców, w tym 2 oficerów. 10.02.1919 r. kompanie szamotulskie zostały wcielone do II Batalionu Czarnkowskiego. Mimo zakończenia działań wojennych 16.02.1919 r. lokalne starcia trwały nadal. Franciszek Przybylski dowodził 1 Kompanią Szamotulską aż do wcielenia 24.06.1919 r. do nowo tworzonego 63. Toruńskiego Pułku Piechoty (16 Pomorska Dywizja Piechoty). W szeregach tej formacji walczył w wojnie polsko - bolszewickiej w 1920 r. W trakcie tych działań wojennych został ranny. Po wyleczeniu wrócił na front. 11.07.1921 r. na własną prośbę został zwolniony z Wojska Polskiego i bezpośrednio wstąpił do Straży Granicznej jako kierownik Komisariatu. Przebywając w Kaźmierzu na urlopie, w grudniu 1934 r., wstąpił do powstałego Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 1914- 1919 Koło Kaźmierz. Został prezesem i funkcję tę pełnił do 1.09.1939 r.

Warszawa 1926 - po lewej Franciszek Przybylski    1.04.1935 r. przeszedł na emeryturę jako komisarz Straży Granicznej. Wrócił z rodziną do Kaźmierza. W sytuacji zagrożenia Polski w 1939 r. przez Niemcy hitlerowskie Franciszek Przybylski zgłosił się w Inspektoracie Okręgowej Straży Granicznej w Poznaniu. Po raz kolejny w swoim życiu znalazł się na froncie. Walczył we wrześniu 1939 r. pod Kutnem i w obronie Warszawy aż do kapitulacji. Jako jeniec przebywał w Biedrusku. 3.12.1939 r. wraz z rodziną został wysiedlony do Jędrzejowa (woj. kieleckie, Generalna Gubernia). W czasie pobytu w Jędrzejowie pełnił społecznie funkcję sekretarza przy Polskim Komitecie Opiekuńczym. Po wyzwoleniu ziem polskich wrócił w kwietniu 1945 r. z rodziną do Kaźmierza. W 1946 r. reaktywował działalność Związku Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 r. Koło Kaźmierz. Ponownie został prezesem i funkcję tę pełnił do 1949 r. 31.07.1949 r. na zjeździe aktywu powstańczego zapadła decyzja o połączeniu ze Związkiem Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD). Jako prezes tej nowo powstałej organizacji uczestniczył w Zjazdach Okręgowych i w obradach II Kongresu w Warszawie w 1959 r. Funkcję prezesa ZBoWiD Koło Kaźmierz pełnił do 1970 r., potem jako Prezes Honorowy, ze względu na stan zdrowia. Od 1.02.1946 r. Do 31.03.1951 r. pracował jako referent w Zarządzie Gminnym w Kaźmierzu. Następnie od 1.08.1951 r. do 31.12.1957 r. jako pracownik umysłowy w Zespole Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR) Bytyń, w powiecie szamotulskim. Bywał częstym gościem w Szkole Podstawowej w Kaźmierzu, uczestnicząc w organizowanych uroczystościach środowiskowych oraz w spotkaniach z młodzieżą. Należy do współorganizatorów Szkolnej Izby Pamięci Narodowej, która istnieje od 1971 r. do dnia dzisiejszego.

   Franciszek Przybylski zmarł 09.02.1979 r. Spoczywa na kaźmierskim cmentarzu. Zmarłego kpt. Franciszka Przybylskiego żegnała Rodzina, przyjaciele, żyjący Powstańcy Wielkopolscy, którzy walczyli pod Jego rozkazami, członkowie Zarządu Wojewódzkiego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Poznaniu oraz specjalnie przybyłe poczty sztandarowe sąsiednich kół. Słowa pożegnania wygłosił mjr. rez. Franciszek Jaskuła. Za udział w walkach o niepodległość Polski w latach 1918 - 1921 oraz w wojnie obronnej we wrześniu 1939 r. otrzymał następujące odznaczenia:

1. Krzyż Walecznych -1921 r.
2. Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich -1927 r. (27.12. 1918 r.-21.8.1919 r.)
3. Krzyż Niepodległości -1934 r.
4. Srebrny Krzyż -1938 r.
5. Wielkopolski Krzyż Powstańczy -1957 r.
6. Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 -1959 r.
7. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski -1964 r.
8. Medal za Warszawę 1939 -1945 -1968 r.
9. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski -1978 r. (60. Rocznica Wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918 / 1919 r.)

Przyznane nominacje:

  • Starszy sierżant -1914 r.
  • podporucznik -1919 r.
  • porucznik -1920 r.
  • kapitan -1978 r. (60. Rocznica Wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 r.)
Źródła, z których korzystano:
1. Hanyż A., Ziemia Szamotulska w walce o wolność 1793-1919, Szamotuły 1939.
2. Swoboda W., Dzieje kościoła w Kaźmierzu, Kaźmierz 1937.
3. Wypisy z dokumentów ZBoWiD z lat 1950 -1990 sporządzone przez Urszulę Kowzan 18.05.2005 r.
4. Życiorys Franciszka Przybylskiego napisany w 1967 r.
5. Książeczka Stanu Służby Oficerskiej Franciszka Przybylskiego wydana w Sanoku 3.11.1931 r. (ksero).
6. Legitymacje odznaczeń Franciszka Przybylskiego (ksero).
7. Legitymacja Związku Weteranów Powstań Narodowych R. P. 1914-1919 Franciszka Przybylskiego.
8. Słowa pożegnania wygłoszone 12.02.1979 r. przez mjr. rez. Franciszka Jaskułę na pogrzebie Franciszka Przybylskiego.
9. Gmina Kaźmierz i jej mieszkańcy w walce o wolność w latach 1918/1919 r. Opracowanie Doroty Jaskuły.
10. Relacje - wspomnienia spisane przez Floriana Swobodę w 1978 r., Powstańca Wielkopolskiego z Kaźmierza.
Pozycje nr 4,5,6,7 przekazała do Szkolnej Izby Pamięci Narodowej w dniu 15.11.2006 r. wnuczka Franciszka Przybylskiego - Magdalena Pawełczyk, zam. w Kaźmierzu.
Pozycje nr 8,9,10 przekazała do Szkolnej Izby Pamięci Narodowej 26.10.1999 r. Dorota Jaskuła, zam. w Szamotułach.

Urszula Kowzan, Magdalena Andrzejak

przedruk z Obserwatora Kaźmierskiego

We use cookies

Na naszej stronie internetowej używamy plików cookie. Niektóre z nich są niezbędne dla funkcjonowania strony, inne pomagają nam w ulepszaniu tej strony i doświadczeń użytkownika (Tracking Cookies). Możesz sam zdecydować, czy chcesz zezwolić na pliki cookie. Należy pamiętać, że w przypadku odrzucenia, nie wszystkie funkcje strony mogą być dostępne.